Ξεκινώντας, θέλω να επισημάνω την αναγκαιότητα του να ασπαστούμε πλήρως μια θεμελιώδη παραδοχή: ότι υπάρχουν λέξεις και έννοιες που είναι τόσο σύνθετες και γενικόλογες που καθίσταται σχεδόν αδύνατον να αρχίσει οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από αυτές, αν δεν τεθούν πρώτα κάποιες αποσαφηνισμένες και διακριτές σημειολογικές βάσεις. Γίνεται όμως να βρεθούν ακόμα και αυτές οι βάσεις; Μπορούμε πραγματικά να προβούμε έστω και σε επιφανειακά ακριβείς προσδιορισμούς της ελευθερίας, του χάους, της αναρχίας, της ηθικής ή και –για να οδηγηθούμε στην ουσία του παρόντος άρθρου- της επανάστασης;
Όταν μια μερίδα ανθρώπων έρχεται σε επαφή με το ερώτημα «πιστεύεις στο Θεό;» ανταπαντάει «τι εννοείς λέγοντας Θεός»; Ιδιαιτέρως εύστοχο comeback αν θέλετε τη γνώμη μου. ΤΑ ΠΑΝΤΑ είναι θέμα ορισμού. Πόσο μάλλον όταν υπεισερχόμαστε σε πιο σκληροπυρηνικές και νοηματικά περίπλοκες θεματολογίες που σε καμία περίπτωση δε φημίζονται για την απλουστευμένη τους φύση, ούτε και για την καθολική αποδοχή των γνωρισμάτων τους.
Ορισμοί λοιπόν! Τι είναι επανάσταση; Στο έγκριτο λεξικό “Merriam-Webster” αναφέρεται ως «η συνήθως βίαιη απόπειρα ανθρώπων να καταργήσουν έναν τύπο διακυβέρνησης ώστε να τον αντικαταστήσουν με έναν άλλο»… Και για τον επαναστάτη: «το άτομο που προκαλεί ή σχετίζεται με προσπάθειες (επιβολής) ακραίων και ολοκληρωτικών αλλαγών στο σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούν οι άνθρωποι (κοινωνία)». «Προφανές», θα αναλογιστούν πολλοί. «Είστε σίγουροι;», θα τους τσιγκλήσω εγώ.
Με αφορμή τη σύλληψη του Χριστόδουλου Ξηρού και τις δηλώσεις του περί "αντίστασης στις κατοχικές δυνάμεις", άνοιξε για πολλοστή φορά η κουβέντα για το δημοφιλές στην Ελλάδα ζήτημα Τρομοκρατία ή Επαναστατικότητα. Η 17 Νοέμβρη ήταν επαναστατική ή τρομοκρατική οργάνωση; Τα μέλη της χαρακτηρίζονται ως λαϊκοί αγωνιστές ή ως κατά συρροή δολοφόνοι; Όχι, δεν πρόκειται να αναφερθώ στη νομική τους κατηγοριοποίηση, αλλά στο πέρασμά τους στη συλλογική μας συνείδηση.
Επιλέγοντας να μην ασχοληθώ καθόλου με το ολιγάριθμο υποσύνολο του πληθυσμού που συμφωνεί με τις πρακτικές του Ξηρού και των συντρόφων του (είναι αποπροσανατολιστικό για τη συζήτηση να καταπιάνεσαι με περιθωριακές τάσεις) θα πάω κατευθείαν στους υπόλοιπους. Όχι σε όλους όμως, αλλά σε εκείνους που εκφράζουν τη διαδεδομένη άποψη «αυτοί είναι ψευτοεπαναστάτες». Παραδεχόμενος την αγνότητα των προθέσεών τους, θα διαφωνήσω ριζικά. Γιατί; Μα επειδή είμαι ένας εκνευριστικός «ψείρας» φυσικά!
Και τώρα ελπίζω να βγάλουν νόημα οι τρεις πρώτες παράγραφοι του άρθρου. Θυμάστε τον παραπάνω ορισμό της επανάστασης; Αν όχι αναμένω για να τον ξαναδιαβάσετε προσεκτικά… επιστρέψατε; Ωραία. ΟΣΕΣ αναγνώσεις και να κάνετε θα καταλήξετε στο ίδιο συμπέρασμα: Πρόκειται για έναν αδυσώπητα ουδέτερο ορισμό. Έτσι όμως είναι το επιστημονικό πεδίο της γλωσσολογίας. Δεν κάνει χάρες, δε λαϊκίζει και δεν ασφυκτιά από γραφικούς συναισθηματισμούς.
Έστω ότι είμαι ένας άνθρωπος που αντιτίθεται τόσο στα φρονήματα όσο και στις ενέργειες του Ξηρού. Αν κατά τη διάρκεια της αναφοράς μου στο πρόσωπό του, προτάξω μεγαλοστομίες και τσιτάτα που σχετίζονται με την έλλειψη αυθεντικής επαναστατικότητάς του, θα το κάνω για έναν από τους δύο λόγους: είτε όντως νομίζω ότι ο συγκεκριμένος δεν θέλει να καταλύσει το σύστημα και δεν έχει ψύχωση με το να χρησιμοποιεί κάθε (βίαιο) μέσο για την επίτευξη των ιδεολογικών του στόχων, είτε - αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις - νιώθω την ανάγκη να αποσυνδέσω νοηματικά τις λέξεις «επανάσταση» και «Ξηρός»… μου είναι εξαιρετικά δυσάρεστος ο οποιοσδήποτε συσχετισμός μεταξύ τους κι επιθυμώ να τις τοποθετήσω όσο πιο μακριά γίνεται μέσα από τη ρητορική μου. Ο λόγος είναι απλός: έχω μάθει να πιστεύω ότι η επανάσταση σαν έννοια είναι de facto θετική. Οπότε, όταν εμφανίζεται μiα έκφανσή της που δείχνει αμαυρωτική, αποκτάω αυτομάτως αμυντική στάση κι επιχειρώ να την αποδομήσω, παρουσιάζοντάς τη ως κάτι κίβδηλο.
Κακώς όμως αποδίδουμε θετικές ιδιότητες σε μιαν έννοια που είναι εγγενώς αχρωμάτιστη. ΑΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗ. Κακώς επίσης σπεύδουμε να υπερασπιστούμε την «Επανάσταση» με κάθε ευκαιρία που μας δίνεται, εξοβελίζοντας κάθε κακοσχηματισμένη τελίτσα που μας χαλάει το αισθητικό αποτέλεσμα του πίνακα-αγιογραφίας που έχουμε συνθέσει στο μυαλό μας. Οποιαδήποτε πράξη που εμπεριέχει πολιτικά ή κοινωνικά στοιχεία και πραγματοποιείται με σκοπό τη ριζική αναδιαμόρφωση των συστημικών δομών συνιστά εξορισμού μία επαναστατική εκδήλωση. Ναι, τόσο γενικά.
Ας μην απελπιζόμαστε όμως επειδή δεν μπορούμε να προχωρήσουμε εκ των προτέρων σε αξιολογικές κρίσεις. Η συγκεκριμένη πολυτέλεια αποκτάται αμέσως μετά. Αφού ζυγίσουμε όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά του εκάστοτε επαναστάτη. Για αυτό το λόγο είμαστε σε θέση να πούμε ότι ο Χίτλερ (που αδιαμφισβήτητα επέλεξε να αλλάξει ριζικά όλες τις κρατικές δομές και εισήγαγε μια ξεκάθαρη κοινωνικοπολιτική ιδεολογία) ήταν ο πιο ανήθικος κι επιβλαβής για την ανθρωπότητα επαναστάτης. Αντιθέτως, ο Martin Luther King θεωρείται, χάρις στην καταλυτική του συμβολή στην καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων, πρότυπο θετικού επαναστάτη.
Γενικά, η «ομπρέλα» είναι τεράστια. Όπως και άλλες παρόμοιες ομπρέλες. Δεν υπάρχει λόγος να μας φοβίζει αυτό το γεγονός. Π.χ. Ο Jon Stewart είναι πολύ ικανότερος στη δουλεία του από το Λαζόπουλο. Δεν θα ήταν όμως παράλογο να υποστηρίξουμε ότι ο Λαζόπουλος δεν κάνει καν πολιτική σάτιρα; Χμμμ… βασικά αφήστε το, κακό παράδειγμα.
